Ieder op zijn eigen tijd en manier

Mijn schoonmoeder overleed in 2009 na een – in mijn ogen – intensief ziekbed van 3 maanden. Omdat het op een gegeven moment duidelijk werd dat zij niet meer kon herstellen én zij zelf zei dat ze ‘naar huis wilde’, kregen we als gezin de gelegenheid bewust afscheid te nemen van haar.

Onze jongste (toen 9 jaar) huilde hartstochtelijk tijdens het afsluitende afscheidswoord van mijn schoonvader in het ziekenhuis. Oma strekte haar hand uit en onze jongste hield nog een tijd haar hand vast en zij die van hem …

Voor mij kwamen de tranen op het moment dat we klaar zaten voor de afscheidsdienst. Ik besefte ineens: ‘dit was het dan’ en wat vond ik het ‘een slechte film’ waar we in zaten! Op mijn rug voelde ik daarna twee kinderhandjes …

Erik liet zijn tranen de vrije loop op het moment dat hij en de andere dragers de kist boven het graf zetten en wij wisselden een blik van verstandhouding …

Aan het eind van de dag van het afscheid ploften wij met z’n vieren met kleren en al doodmoe op ons bed, terwijl onze oudste naar het kantoortje ging. Hij maakte op de computer een lied voor oma …

Onze dochter liet het verdriet later in stukjes toe, op momenten dat ‘oma er had moeten zijn’. Ze droeg in die tijd een ketting met medaillon met daarin een foto van oma en af en toe zei ze: ‘even het klepje opendoen hoor, dan kan oma zien waar we nu zijn’ en ook kon ze ineens hardop iets tegen oma zeggen …

Rouw laat zich niet dwingen of sturen. Het komt zoals het komt en zoals het bij de nabestaande past. Het is de kunst om ieder in zijn/haar waarde te laten en het te laten gebeuren. Doe wat past bij jou en bij degene met verdriet, want ‘ieder rouwt op zijn eigen manier’.